• Odpowiedni poziom sprawności narządów artykulacyjnych, głównie języka, warg i podniebienia, warunkuje prawidłową wymowę głosek.
• Narządy mowne można usprawniać przez ich gimnastykę.
• Dzieci z wadami wymowy mają najczęściej duże kłopoty z wykonywaniem prostych ćwiczeń, nie mają też wyczucia ułożenia narządów mowy (zaburzoną kinestetyką w ich obrębie). Ćwiczenia należy wykonywać stopniowo, bez nadmiernego forsowania mięśni.
  
  Wskazane są ćwiczenia krótkie (10 – 15 min), ale częste, najlepiej przed lustrem, aby dziecko mogło naśladować ruchy osoby dorosłej.

 Ćwiczenia warg:

- przesadnie wyraźne wymawianie samogłosek „u – i” (przy „u” wargi ściągnięte  do przodu, przy „i” kąciki ust cofnięte) – zabawa w naśladowanie „syreny”;

- wymawianie samogłosek „a – o” przy szeroko otwartych ustach,

- przesadnie wyraźne wymawianie „a – o – u”

- cmokanie (dziecko udaje, że stara się rozłączyć sklejone wargi);

- utrzymywanie ołówka między nosem, a wargą górną (zabawa w wąsy);

- przesuwanie ściągniętych warg na prawo – na lewo;

- czesanie dolnymi zębami wargi górnej i na odwrót;

- parskanie wargami (zabawa w motor0;

- gwizdanie;

- przerzucanie powietrza z jednego policzka do drugiego (zabawa w naśladowanie  czynności płukania ust wodą);

- nabieranie powietrza pod wargą dolną, potem górną;

- dmuchanie na płomień świecy, kulkę papieru;

- wciąganie i nadymanie policzków (zabawa w udawanie grubaska i chudzielca);

- ssanie wargi dolnej, potem górnej;

- cofanie raz jednego, raz drugiego kącika ust;

- masowanie rozciągniętych, napiętych warg palcami – od środka na boki;

- granie palcami na wargach;

- gwałtowne rozwieranie zaciśniętych warg (zabawa w pyszczek ryby);

- wyrywanie kartki papieru z zaciśniętych warg;

- mocne wymawianie sylab pa… pa… - kartka trzymana przed dziecka ustami powinna odskakiwać;

- unoszenie wargi górnej przy zamkniętych zębach, podobnie opuszczanie wargi dolnej;

- nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza (zabawa w dziurawy balonik).

Ćwiczenia języka:

            Przy udziale języka powstają prawie wszystkie głoski (z wyjątkiem „p, b, m, f, w”), a niektóre (np. „s, sz, r) wymagają szczególnie precyzyjnych jego ruchów.

            Zalecane jest przestrzeganie zasady rozpoczynania ćwiczeń od obszernych ruchów języka na zewnątrz jamy ustnej, z przechodzeniem do ruchów drobniejszych – wewnątrz:

- oblizywanie warg – usta szeroko otwarte (można wargi posmarować miodem, kremem czekoladowym),

- wysuwanie języka do przodu i cofanie w głąb jamy ustnej (bez kontaktu z wargami),

- dotykanie językiem wargi górnej, dolnej,

- wahadełko – kierowanie języka w kąciki ust bez dotykania językiem warg i zębów,

- klaskanie językiem – zabawa w konika,

- oblizywanie zębów – usta szeroko otwarte,

- mlaskanie czubkiem i środkiem języka,

- wypychanie czubkiem i środkiem języka,

- otwieranie i zamykanie zębów bez odrywania języka od podniebienia,

- wyraźne wymawianie głosek [l-a], bez poruszania brodą, przy szeroko otwartych ustach,

- przeciskanie języka między zębami.